पोर्टेबल या संकल्पनेकडे जाण्यापुर्वी हे माहित असणे आवश्यक आहे की आपण संगणक आणि लॅपटॉपमध्ये (Computer & Laptop) कोणत्या प्रकारचे ॲप्लिकेशन्स किंवा सॉफ्टवेअर्स वापरतो. ॲप्लिकेशन्स वापर आपल्या कार्यावरती अवलंबून असतात. आपले कार्य कोणत्या प्रकारचे आहे आणि त्सासाठी कोणता अनुप्रयोग (Software) वापरणे योग्य असेल याची निवड देखिल आवश्यक आहे.
उदाहरणार्थ, जर आपल्याला एखादे दस्तऐवज (Document) बनवायचे असेल ज्यामध्ये अक्षांरांना रंग आणि विविध प्रभाव (Colour & Effects) वापरावे लागतील तर “शब्द” संपादक योग्य असेल. सादरीकरणासाठी पॉवरपॉईंट, सिस्टम कार्यरत ठेवण्यासाठी सिस्टम क्लीनअप…, संगणक किंवा लॅपटॉपवरील इंटरनेट ब्राउझर इ. जर तुम्हाला इंटरनेट ब्राउझर वापरायचा असेल तर खालील प्रकारचे ॲप्लिकेशन्स वापरतात.
पोर्टेबल ॲप्स काय आहेत? What is Portable Apps
संगणक प्रणालीमध्ये (Computer System) बर्‍याच प्रकारचे अनुप्रयोग वापरले जातात. हे असे अनुप्रयोग आहेत जे आम्हाला स्थापित करणे (स्थापित करणे) आवश्यक आहे. एकदा स्थापित झाल्यानंतर हा अनुप्रयोग (Application) संगणक किंवा लॅपटॉपद्वारे वापरला जाऊ शकतो.
संगणकात असे अनुप्रयोग स्थापित (Install) करताना, त्याच संगणकावर ते वापरणे शक्य आहे. परंतु समजा हा अनुप्रयोग दुसर्‍या संगणकात किंवा लॅपटॉपमध्ये वापरला गेला असेल तर पुन्हा त्या संगणकात अनुप्रयोग स्थापित करणे आवश्यक आहे आणि इन्स्टॉल-इंस्टॉलेशन पूर्ण झाल्यानंतर आपण त्या संगणकावर त्या वापरू शकता. पोर्टेबल ॲप्स किंवा अनुप्रयोगांच्या संदर्भात असे होत नाही.
“पोर्टेबल ॲप्स” हा एक प्रकारचा अनुप्रयोग आहे जो संगणकात कोणत्याही इन्स्टॉलेशनशिवाय स्थापित केला जाऊ शकतो. पोर्टेबल स्टोरेज डिव्हाइसमध्ये (Portable Storage Device), हे पोर्टेबल ॲप्स अनुप्रयोग साइटवर अनुप्रयोग काढल्यानंतर (त्या ठिकाणी स्थापित केल्यावर) विविध संगणकांवर किंवा लॅपटॉपवर वापरले जाऊ शकतात. आणि हे वैशिष्ट्य “पोर्टल ॲप्स” (Portable Apps) ला एक विशेष ओळख देते.
पोर्टेबल ॲप्स कसे वापरावे? How to Use Portable Apps?
पोर्टेबल ॲप्स वापरण्यासाठी दुय्यम संचय साधने (Secondary Storage Device) आवश्यक आहेत. पेन ड्राईव्ह, बाह्य हार्ड डिस्क… यासारख्या दुय्यम स्टोअरचा वापर केला जाऊ शकतो. पेन ड्राइव्ह पोर्टेबल ॲप्ससाठी परिपूर्ण निवड आहे. कारण ही दुय्यम संचय साधने सहज उपलब्ध आहेत आणि ती वापरण्यास सुलभ आहेत. पोर्टेबल ॲप्स बर्‍याच वेबसाइटवर ऑनलाइन उपलब्ध आहेत, त्या डाउनलोड कराव्या लागतील. डाउनलोड केलेले ॲप्स .zip, .exe, .rar, .7z… फाईल स्वरूपनात असू शकतात. डाऊनलोड केलेली फाईल काढणे (स्थानावर सेट करणे) किंवा पेनड्राईव्ह (सेट / सेव्ह) मध्ये संग्रहित करणे आवश्यक आहे.
पेनड्राईव्हमध्ये ॲप्स सेट अप करण्यापूर्वी, पेनड्राईव्हद्वारे आपण किती ॲप्स वापरणार आहात ते जाणून घ्या. आपण एकापेक्षा जास्त पोर्टेबल ॲप्स वापरू इच्छित असल्यास आपण त्यास भिन्न नवीन फोल्डर्समध्ये सहजपणे वापरता येतील.
निवडलेल्या प्रत्येक नवीन ॲपसाठी एक नवीन फोल्डर तयार करुन संपूर्ण सेटअप अधिक कार्यक्षम होईल, कारण हे आवश्यक आहे की पोर्टेबल ॲप्सद्वारे किंवा पोर्टेबल ॲप्सद्वारे तयार केलेल्या फायली (दस्तऐवज, सादरीकरण, प्रतिमा इ.) द्वारे पूर्ण केलेले कार्य. या फोल्डरचे स्थान जेथे आहे त्याच फोल्डरमध्ये जतन करते. आपण इच्छित असल्यास आपण या फायली इतर कोणत्याही फोल्डर किंवा स्थानामध्ये जतन करू शकता.
पोर्टेबल ॲप्सची ही प्रक्रिया पूर्ण करून, आपण पेन ड्राईव्हचा वापर करून हे ॲप्स भिन्न संगणकांमध्ये वापरू शकता. यासाठी, प्रत्येक वेळी भिन्न संगणकांमध्ये कोणतीही स्थापना (स्थापित) किंवा सेट-अप करण्याची आवश्यकता नाही. एकदा पोर्टेबल ॲप्सची सेटअप पेनड्राईव्हवर झाली, तर आम्ही सहजपणे हे पेनड्राइव्ह आणि त्यामधील स्थापित ॲप्स किंवा अनुप्रयोग कोणत्याही संगणकावर सहज वापरू शकतो.
पोर्टेबल ॲप्स कोठे उपलब्ध आहेत?
पोर्टेबल ॲप्स वेबसाइट https://portableapps.com या वेबसाइटवरून पोर्टेबल ॲप्स डाउनलोड करता येतील. या वेबसाइटवर बरेच उपयुक्त अनुप्रयोग विनामूल्य उपलब्ध आहेत.
काही महत्वाच्या गोष्टी
आम्ही जेव्हा पोर्टेबल ॲप्स वापरत असतो आणि आमची पेन ड्राईव्ह संगणकाशी जोडलेली असते, तेव्हा पेन ड्राईव्ह थेट काढून टाकू नका, संगणकावरून व्यक्तिचलितरित्या काढा आणि नंतर पेन ड्राइव्ह संगणकापासून विभक्त करा. आपल्या संगणकात एखादा ॲप चालू असल्यास आणि नंतर आपण काढण्याशिवाय काढल्यास हे महत्वाचे आहे, तर अनुप्रयोग किंवा पेन ड्राइव्ह खराब होण्याची शक्यता आहे.
आम्ही पोर्टेबल ॲप्सद्वारे तयार करीत असलेल्या कोणत्याही दस्तऐवज किंवा फायलींचा बॅकअप असल्याचे सुनिश्चित करा. हे आवश्यक आहे कारण आपण केलेले आमचे कार्य कोणत्याही कारणास्तव दूषित होऊ नये किंवा हटवले जाऊ नये आणि म्हणूनच आपण आपल्या फायली किंवा कागदपत्रांचा पाठपुरावा करत राहिले पाहिजे.
संगणक किंवा लॅपटॉपमध्ये पोर्टेबल ॲप्स वापरण्यापूर्वी, त्या संगणकात कोणतेही मालवेयर किंवा व्हायरस नसल्याचे सुनिश्चित करा. अशा शक्यतांमध्ये संगणकास अँटी-व्हायरससह चांगले स्कॅन करणे आवश्यक आहे. अँटी-व्हायरस स्कॅन पूर्ण झाल्यानंतर आपण पेन ड्राईव्हद्वारे आपल्या संगणकावर किंवा लॅपटॉपवरील पोर्टेबल ॲप्स वापरू शकता. संगणकात व्हायरसचा संसर्ग झाल्यास त्याचा वापर करू नका.
